Knjiga u znaku broja tri. Reč je o tri priče, od kojih su dve smeštene u doba Drugog svetskog rata i jedna u sadašnje vreme: potpuno različite sudbine dvojice ljudi u nemačkom zarobljeništvu, zemljoradnika na radu na nemačkoj farmi okruženog ljubavlju, i intelektualca komuniste u zloglasnom koncentracionom logoru Dahau. Spaja ih rodbinska krv, ali na samo pedesetak kilometara razdaljine – sasvim drugačiji životi. Tri četvrtine veka kasnije, njihov unuk je na istom mestu, u gradu Minhenu, ali on ne dolazi sa Istoka (Bosna), kao oni, već sa Zapada (Holandija). Izvorno, sva trojica poreklom stižu iz severozapadne Bosne.
Romanom prolaze sve vojske i vere Balkana, razliva se viševekovna mešavina sklada i razaranja, ciklično kruženje zločina i osvete, ali i slike novog doba: čitava izbeglička naselja modernih evropskih humanitarnih (konc) logora, jačanje desnice u Evropi, zasićenost i ispraznost Zapada…
Umetnik, junak trećeg dela knjige, pred šarenilom boja i zvukova modernog zapadnjačkog ćorsokaka, tumači ga u stvaralaštvu kao tehnološki iluzionizam savršenih efekata bez suštine.
Konstatacije i pitanja od onog do ovog vremena samo menjaju formu: „nije mrtav, samo se pretvorio u novac", „Bezdan priziva bezdan"; gde i kuda dalje?
Da li se čitav život junaka zapravo sažima u jednu jedinu rečenicu, koje se seća danas kada ugleda zelenu telefonsku govornicu na minhenskoj železničkoj stanici, iz koje ju je 1992. izgovorio sestri u Jugoslaviji: „Prešao sam granicu."
Na čitaocu je da se pita koju. Onu iza koje domaći stranac postaje „naš a svetski"?
Vladislav Bajac
Saša Karalić, rođen je 1970. godine u Banjaluci. Studirao je jugoslovensku književnost i srpskohrvatski jezik na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu, kao i audiovizuelne umetnosti na Umetničkoj akademiji Gerit Ritveld u Amsterdamu i Kraljevskoj akademiji likovnih umetnosti u Stokholmu. Njegova umetnička praksa zasniva se na kolektivnim i interdisciplinarnim procesima koji posredstvom teksta, performansa i filma preispituju ideološke narative. Izlagao je i organizovao kolaborativne projekte u brojnim umetničkim institucijama, među kojima su Muzej umetnosti u Seulu (Južna Koreja), Biro Stedelijk muzeja u Amsterdamu, Umetnički paviljon u Beču, Lotringer 13 u Minhenu, DEPO u Istanbulu i Centar za savremenu umetnost CAN u Nešatelu (Švajcarska), kao i institucije iz regiona, poput Muzeja savremene umetnosti RS u Banjaluci, Umjetničke galerije Bosne i Hercegovine u Sarajevu i Muzeja Jugoslavije u Beogradu. Učestvovao je na bijenalu SeMA Mediacity Seoul (2016) i na 60. Oktobarskom salonu u Beogradu (2024), zajedno sa istraživačima sa Instituta za filozofiju i društvenu teoriju Univerziteta u Beogradu, s kojima od 2022. godine sarađuje na projektu Pojavljivanja. Autor je više kataloga i istraživačkih publikacija posvećenih odnosu umetnosti i društva, kao što su Stockmarket (2012), Charity (2013), Public Relations (2014), Laughter (2015) i Education (2016). Njegov prvi roman, Tri znaka kruga, koji je objavila Geopoetika 2020. godine, uvršten je u uži izbor za Vitalovu nagradu. Karalić je dugogodišnji predavač na Umetničkoj akademiji Gerit Ritveld u Amsterdamu, a trenutno je angažovan i na Umetničkoj akademiji HKB u Bernu (Švajcarska).
